Nossas coachas e noss coachs da lavur èn sco rodas dentadas en l'entir sistem dal martgà da lavur. Lur finamira è da manar ensemen firmas e persunas che tschertgan lavur cun ina biografia da migraziun. Render visibel ed utilisabel il potenzial, far punts, chattar novas vias innovativas – tut quai ed anc bler dapli tutga tar lur mintgadi da lavur. Qua vegnis Vus a savair lur experientschas e quai ch'als motivescha e commova.
Richard Derrer: «In stgalim suenter l'auter»
Nus vesain blers fugitivs e numerusas fugitivas e persunas admessas provisoricamain plain motivaziun che san e vulan lavurar. Sch'els prendan in stgalim suenter l'auter dal program da promoziun, è la finamira da survegnir ina plazza per il solit cuntanschibla. Malgrà grondas stentas na pon betg tuttas e tuts satisfar immediat a las pretensiuns severas dal mund da lavur e lura sa mida dischillusiun savens en resignaziun. Noss pensum èsi lura d'integrar questa trumpada en il coaching, da mussar novas vias e da sustegnair las pertutgadas ed ils pertutgads. Las patrunas ed ils patruns èn partenarias e partenaris impurtants durant quest process e la finala dovri er in zichel fortuna dad esser il dretg mument en il dretg lieu e da nizzegiar las schanzas. Dentant na reusseschi betg a tuts da sa laschar en sin quest process, p.ex. pervia da problems da sanadad, experientschas da guerra e da fugia traumaticas u perquai che la famiglia è restada enavos en il pajais d'origin. Ma era qua vali da prender peda e chattar vias ch'èn adattadas a la situaziun.
Olivia Tognarelli: «A la tschertga da schanzas d'access»
Ils ultims onns ha la societad mess en il center pli e pli fitg la cumpatibilitad da professiun e da famiglia. En la lavur d'integraziun cun famiglias fugidas èsi sa mussà che la cumpatibilitad da professiun e da famiglia è ina sfida spezialmain gronda per ellas. Cunquai che raits famigliaras mancan savens en Svizra, surpiglian las mammas il bler la lavur da famiglia e dal tegnairchasa, entant ch'ils babs pon s'integrar en il mund da lavur svizzer cun agid da praticums, models da paja parziala u ina scolaziun professiunala.
Per ch'era fugitivas cun obligaziuns da tgira possian s'integrar professiunalmain èn ellas dependentas da vegnir en contact baud cun il mund da lavur. Perquai pledentain nus activamain interpresas cun la finamira d'acquirir plazzas da fufragnadi e praticums a temp parzial.
Feedbacks dal mund da lavur «real» èn fitg prezius. La valitaziun da las patrunas e dals patruns davart las cumpetenzas da las fugitivas e dals fugitivs gidan a mussar perspectivas e preschentar ulteriurs pass d'integraziun. Cun agid da qualificaziuns professiunalas pon ins cumplettar largias ed uschia pussibilitar l'integraziun professiunala a lunga vista.
Nathanael Mantel: «In access persistent al mund da lavur»
Praticums e models da paja parziala èn dus da noss instruments ils pli efficazis per avischinar las participantas ed ils participants dal program ad in engaschament fix. In praticum dat la schanza da far emprimas experientschas en in champ professiunal. Ins trenescha cumpetenzas cardinalas sco punctualitad, fidaivladad ed abilitad da lavurar en in team, acquista novas enconuschientschas ed abilitads e survegn in emprim attestat da lavur svizzer. Cun il model da paja parziala che s'orientescha als basegns individuals pon ins eliminar deficits existents ed avrir la porta per in engaschament fix u ina furmaziun da basa professiunala. Ensemen definesch'ins l'urari da furmaziun scolastic e professiunal che duai gidar a cuntanscher las cumpetenzas giavischadas sin l'emprim martgà da lavur. Nua che umans lavuran ensemen, sa sviluppan relaziuns persunalas; l'ester daventa in collega da lavur apprezià u schizunt in ami. Quai gida fugitivas e fugitivs a chattar lur plaz en il martgà da lavur svizzer.
Jürg Brüesch: «L'emprendissadi sco via roiala»
Cun in emprendissadi possedan fugitivas e fugitivs e persunas admessas provisoricamain in fundament solid per in'integraziun professiunala duraivla. Per il mument absolvan var 120 persunas in emprendissadi cun attestat federal da qualificaziun u attestat federal da furmaziun professiunala. Represchentadas èn tut las branschas sco p.ex. ils secturs da construcziun, da transport e da sanadad, l'administraziun e la logistica. Jau sun adina puspè intgantà da l'avertadad e da l'engaschi da patrunas e patruns ch'èn pronts da porscher ina plazza d'emprendissadi. Era la veglia e la prontezza da s'engaschar da las emprendistas e dals emprendists èn impressiunantas, tant pli ch'els ston prestar fitg bler, per l'ina per cumplettar lur largias da furmaziun e per l'autra per dumagnar il mintgadi d'emprendissadi. Grazia a la lavur da scleriment davart il sistem da furmaziun svizzer san las participantas ed ils participants quant impurtant ch'è l'emprendissadi. Mintgatant èsi però grev per els da chapir ch'i sa tracta tar la furmaziun d'in process da plirs onns. Tant pli impurtant èsi che nus accumpagnain els e che nus sustegnain els da cuntanscher lur finamiras.
Andrea Allemann: «Cumbinar las parts dal puzzle»
Esser fitg qualifitgada resp. qualifitgà ed avair experientschas professiunalas fundadas na signifitga per fugitivas e fugitivs betg automaticamain da pudair returnar svelt en il mund professiunal. Il cuntrari, qua en l'exil ston els cumenzar da nulla. Lur grond potenzial e lur enorma expertisa ch'els han elavurà en lur activitad professiunala en lur pajais d'origin, per exempel sco schefinschigner, archeologa, econom da manaschi, scolasta da fisica ubain professer, na vegnan l'emprim betg tratgs a niz. E quai malgrà che regia en Svizra ina mancanza da persunal qualifitgà. En in emprim pass ston els emprender tudestg, sche pussaivel almain fin al nivel C1, per u pudair absolver in ulteriur studi u sa perfecziunar en lur champ spezial. Fin che tut s'accorda, ston bleras ulteriuras parts dal puzzle sa cunfar. Las parts ston l'emprim però vegnir identifitgadas, en spezial sch'ins sto emprender ils standards tipics dal pajais, las particularitads da la branscha respectiva ed il vocabulari specific necessari.
Cun soluziuns individualisadas ed innovativas sco era programs cumplessivs da qualificaziun e da trenament avain nus en mira in access adequat al martgà da lavur. En quel connex vegni er ad esser decisiv da stabilir ina rait da menturas e menturs en il Chantun e da pussibilitar a las firmas da vesair la gronda schanza d'engaschar fugitivas e fugitivs qualifitgads e bain scolads – e d'uschia daventar expertas per ils temas diversitad ed inclusiun.
La prontezza e la gronda motivaziun da las fugitivas e dals fugitivs d'elavurar bleras chaussas in'ulteriura giada diramain e lur enormas prestaziuns d'assimilaziun fan gronda impressiun. Tant pli legraivel, sche l'ultima part dal puzzle sa cunfa cun il maletg e ch'in engaschament adattà reussescha.